شتابدهنده چیست
شتابدهنده شرکتی است که با فراهم‌کردن خدمات حمایتی و کمک‌های مالی به استارتاپ‌ها (کسب و کارهای نوپا و فناورانه) کمک می‌کند؛ خدماتی مثل آموزش منتورشیپ (Mentoring) و ارائه فضای کاری و ارائه منابع لازم برای زنجیره تأمین.
این شرکت ها همچنین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای مستعد را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. شتابدهنده معمولاً کسب و کارهای شایسته (ایدۀ قوی و کارکنان مستعد) را وارد برنامۀ خود می‌کنند و طی زمانی کم‌تر از ۶ ماه آنها را تحت حمایت می‌گیرند. این باتوجه‌به نیازهای کسبوکار ممکن است در زمینه‌های مختلفی به آنها ارائه شود؛ مثلاً ممکن است صاحب ایده برای مدیریت سازمان تحت آموزش قرار گیرد. گاهی هم تنها مشکلِ کسب و کار نداشتنِ منابعِ مالیِ کافی است. این مشکل با حمایت مالی شتابدهنده رفع خواهد شد.
علت محبوبیت شتاب‌دهنده‌ها در سال‌های اخیر این است که بازی دوسَربُردی برای سرمایهگذارها و کسب و کار‌ها به‌حساب می‌آیند. ازیک‌طرف، کسب‌وکارهای نوپا لازم نیست برای به‌دست‌آوردن منابع مالی، انسانی یا… سردرگم باشند و از طرف دیگر، سرمایه‌گذاران می‌توانند به فرصت‌های موجود در شتاب‌دهنده‌ها خیلی سادهتر اعتماد کنند؛ چراکه در شتابدهنده، کارشناسان خبره صلاحیت کسب و کار‌ها را تأیید می‌کنند و در کنار جذب سرمایه برای آن، خدمات حمایتی دیگری مثل آموزش را هم در اختیارشان قرار می‌دهند.
در برخی از موارد شتابدهنده خودش هم به‌عنوان نقش سرمایه‌گذار وارد می‌شود و خودش بر روی استارتاپ سرمایه‌گذاری می‌کند.
محور اصلی فعالیت و روش کار شتابدهنده
محور اصلی فعالیت شتاب‌دهنده‌ها بر پیداکردن بهترین فرصت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری استوار است. در ساختار هر شتابدهنده، معمولاً تعدادی متخصص در زمینه‌هایی مثل مدیریت، کارآفرینی، اقتصاد و… حضور دارند و وظیفۀ ارزیابی شایستگی استارتاپ‌های مختلف و تعیین نیازهایشان به عهدة این تیم قرار دارد.
شتاب‌دهنده‌ها ابتدا متقاضیان را از فیلترهای مختلفی می‌گذرانند و موارد دارای صلاحیت لازم را جدا می‌کنند. سپس به بررسی نیازهای هر کدام از آنها می‌پردازند؛ مثلاً ممکن است استارتاپ همه چیز داشته باشد، به‌جز توان مالی برای اجارۀ دفتر یا ممکن است استارتاپ دیگری ایدۀ بسیار خوب و هم بنیادگذاران مستعد داشته باشد، اما هم بنیان‌گذارانش کم‌تجربه باشند. هر استارتاپ درست مطابق با نیازش، خدمات حمایتی دریافت خواهد کرد.
اهداف، وظایف و خدمات اصلی شتابدهنده چیست؟
به‌طورکلی شتابدهنده وظیفه دارد کسب‌وکارهای نوپای منتخب خود را در زمانی بین ۳ تا ۱۲ ماه (بسته به نوع کسبوکار و قوانین داخلی شتابدهنده) با انواع سرویس‌ها حمایت کند. این حمایت در بیش‌ترِ موارد به‌صورت تأمین منابع مالی است و گاهی به‌شکل‌های دیگریست. مثل فضای کار اشتراکی یا اختصاصی، دوره‌های آموزشی، مشاورۀ کسبوکار، خدمات رفاهی در محل کار و… به استارتاپ‌ها ارائه می‌شود. درواقع زمانی که استارتاپ از نظر شتابدهنده تأییدِ‌صلاحیت می‌شود، قراردادی حقوقی بین دوطرفه شکل می‌گیرد که در آن شتابدهنده متعهد می‌شود درقبال ارائۀ امکانات لازم، نتایجی را که کارشناسان تعیین کرده‌اند از استارتاپ انتظار داشته باشد.
به طور خلاصه اهدافی که شتاب‌دهنده‌های کسبوکار دنبال می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسهیل فعالیت‌های صاحبان استارتاپ در جهت روند راه‌اندازی و توسعه کسبوکار
- کمک‌های تخصصی در جهت افزایش کیفیت محصولات، خدمات و ثبات مالی شرکت‌ها
- آموزش‌دادن استارتاپ‌ها به‌صورت موازی و گروهی
- شراکت در پروسه فشرده توسعه و پیشرفت کسبوکار برای مدت‌زمان محدود
- بهره‌مندی از سیلابس آموزشی کسبوکار محور
- خدمات منتورینگ و مشاوره از سمت صاحبان استارتاپ‌های باتجربه و پیشکسوت به جهت پیشرفت بیشتر استارتاپ‌ها
- ارائه خدمات حقوقی و کمک در حل چالش‌های حقوقی
مزایای حضور در شتابدهنده
کسب‌وکارهای بسیاری با بهره‌گیری از کمک برنامه‌های شتابدهنده، در سال‌های اخیر توانسته‌‌اند از استارتاپی ساده به کسب‌وکاری بزرگ تبدیل شوند. مزایای حضور در برنامۀ شتابدهنده برای استارتاپ‌ها عبارت‌اند از:
حمایت همه‌جانبه: شروع از صفر در رقابت سنگین اکوسیستمِ امروزیِ استارتاپ‌ها با چالش‌های پرشماری همراه است. این چالش‌ها برای هر استارتاپ به شکل متفاوتی ظاهر می‌شوند. برخی از آنها مشکل منابع انسانی دارند و برخی دیگر از نداشتن مکان رنج می‌برند. شتاب‌دهنده‌ها توانایی پوشش تمام این ضعف‌ها را دارند و حتی نیازهایی مثل مشاورۀ کسبوکار را هم رفع می‌کنند و این، کار را برای کارآفرینان جوان و مستعد سادهتر خواهد کرد.
پکیج کامل فعالیت ها: شاید برای کارآفرین جوان کار ساده‌ای نباشد که از همان ابتدا بهترین برنامه را برای کسبوکار خود پیش‌بینی کند. اینکه کارکنان به یادگیری چه مواردی نیاز دارند و تمرکز روی چه مسائلی در اولویت است، با تجربۀ کم مدیرهای جوان چندان سازگار نیست، اما زمانی که شتابدهنده وارد عمل می‌شود، برای تمام بخش‌های استارتاپ، برنامه‌ای دقیق و حساب‌شده می‌ریزد؛ برنامه‌ای که در آن پکیج کاملی از فعالیت‌های مفید و هدفمند به اعضای تیم ارائه می‌شود و از سردرگمی آنها جلوگیری می‌کند.
برقراری ارتباط بین استارتاپ و سرمایه‌گذار: شتاب‌دهنده‌ها در روزهای مشخصی، از سرمایهگذارها دعوت می‌کنند تا ارائۀ طرح کسبوکار یا مدل کسبوکار استارتاپ‌ها را ببینند. گاهی هم ایده‌های درخشان را به قدرتمندترین سرمایه‌گذاران خود معرفی می‌کنند. قانع‌کردن سرمایه‌گذار برای ایده‌پرداز به‌هیچ‌وجه کار ساده‌ای نیست؛ اما شتابدهنده این کار را ساده می‌کند.
تفاوت شتابدهنده با مرکز رشد چیست؟
مرکز رشد بیشتر روی جنبه‌های آموزشی تمرکز دارد و وارد جنبۀ مالی نمی‌شود. دوره‌های منتورینگِ مراکز رشد معمولاً تا یک و نیم سال طول می‌کشد و هدفش بالابردن سطح دانش ایده‌پردازان و کارآفرینان است. این مرکزها بیشتر تحت‌نظر دانشگاه‌های معتبر اداره می‌شوند. مرکز رشد همان‌طور که در آغازِ کار سرمایه‌ای را وارد استارتاپ نمی‌کند، زمان پایان برنامه هم سهمی را نخواهد خواست. در واقع ارتباط مرکز رشد با استارتاپ، فقط ارتباط آموزشی است.
تفاوت استارتاپ استودیو و شتابدهنده
شتاب‌دهنده‌ها و استارتاپ استودیوها هر دو سازمان‌هایی هستند که به استارتاپ‌ها با منابع مختلف کمک می‌کنند تا سریع‌تر و بهینه‌تر پیشرفت کنند. اما اگر بخواهیم به طور خلاصه تفاوت این دو سازمان را بگوییم، استارتاپ استودیو به‌مراتب بنیادی‌تر از یک شتابدهنده عمل می‌کند. استارتاپ استودیوها در اغلب موارد شرکت را از پایه ایجاد می‌کنند و اغلب برای همه چیز از بازاریابی گرفته تا تدارکات، فناوری ونیروی انسانی مستعد، منابع مالی و حتی پایه‌ای‌تر و فراتر از آن، استارتاپ را حمایت می‌کنند. از سوی دیگر، شتاب‌دهنده‌ها بیشتر بر آموزش، شبکه‌سازی، فضاهای کار مشترک، مربیگری و جذب سرمایه اولیه متمرکز هستند.
شتاب‌دهنده‌ها مناسب چه استارتاپ‌هایی هستند؟
توجه کنید که با اینکه شتاب‌دهنده‌ها می‌توانند به پیشرفت و تعالی بسیاری از استارتاپ‌ها کمک کنند؛ اما برای برخی از استارتاپ‌ها هم مناسب نیستند. شتاب‌دهنده‌ها به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای استارتاپ‌هایی شناخته می‌شوند که در حال پیشرفت بوده و چندقدمی از مسیر تکامل خود را پیموده‌اند. این مراکز شرط اصلی موفقیت کسب‌وکارها نیستند بلکه می‌توان از آنها به‌عنوان یک نیروی سرعتی استفاده کرد.
چنانچه کسبوکار شما از شرایط زیر بهره‌مند بود، می‌توان گفت که شتابدهنده مناسب کسب و‌کار شماست و می‌تواند به شما در زمینه پیشرفت و تعالی کمک کند:
- تجربه کاری افراد تیم
- شناخت بازار
- میزان نیاز بازار
- مستقر شدن در فضای کاری مشترک
- وجودداشتن نمونه اولیه
- توجیه اقتصادی ایده
- دارابودن یک تیم با پشتکار
- عدم رؤیاپردازی‌ها و خیال‌بافی‌های دست‌نیافتنی
- دارابودن بوم ناب